हजारौँ नेपालीको वैदेशिक रोजगारी प्रभावित
EcoEcoPolitics२ हप्ता अगाडि
नेपालमा जेनजी आन्दोलनपछि उत्पन्न राजनीतिक अस्थिरता र सुरक्षासम्बन्धी घटनाले वैदेशिक रोजगारीमा ठुलो प्रभाव पारेको छ। प्रमुख श्रम गन्तव्य देशहरूले सुरक्षा चासो देखाउँदै नेपाली कामदार लैजान आनाकानी गरेपछि हजारौं नेपालीको विदेश रोजगार यात्रा रोकिएको छ।
२३ र २४ भदौमा भएका आन्दोलनका क्रममा कैदीहरू फरार र सुरक्षाकर्मीका हतियार लुटिएपछि ३० भदौदेखि युनाइटेड अरब इमिरेट्स (यूएई) ले नेपालीहरूलाई भिसा दिन स्थगित गरेको थियो। भिजिट भिसामा पूर्ण रोक लगाएको यूएईले नयाँ मापदण्ड लागू गरे पनि अहिले पनि नेपाली कामदार सहजै जान नसकिरहेका छन्।
वैदेशिक रोजगार व्यवसायी संघका निवर्तमान महासचिव मेधनाथ भुर्तेलका अनुसार यूएई श्रम मन्त्रालयबाट अनुमति (मोल) पाइसकेका ४ हजारभन्दा बढी श्रमिकले अझै भिसा पाउन सकेका छैनन्। उनका अनुसार यूएईसँगै साउदी अरब र मलेसियाले पनि सहज भिसा दिन छाडेका छन्।श्रम विभागका तथ्यांकअनुसार भदौमा ४५ हजार ७३२ जनाले श्रम स्वीकृति लिएका थिए भने असोजमा यो संख्या घटेर ३३ हजार २६१ पुगेको छ — अर्थात् एक महिनामा १२ हजारभन्दा बढी कमी।
मलेसियाको सन्दर्भमा, सन् २०१८ को श्रम सम्झौता नवीकरण नहुँदा समस्या झन् बढेको छ। मलेसियाले हालै नयाँ १० बुँदे मापदण्ड ल्याएको छ, जसलाई नेपालले “एकतर्फी निर्णय” भन्दै अस्वीकार गरेको छ।
श्रम तथा आप्रवासन विज्ञ रामेश्वर नेपालले भने, “राजनीतिक अन्योल र कूटनीतिक निष्क्रियताका कारण समस्या थपिँदै गएको छ। अहिले दैनिक श्रम स्वीकृति घटेर करिब १२–१३ सयमा सीमित भएको छ, जसले दैनिक हजार श्रमिकलाई असर पार्दैछ।”
उनका अनुसार श्रम तथा परराष्ट्र मन्त्रालयमा मन्त्री नहुँदा कूटनीतिक पहल ठप्प भएको र सरकारले वैकल्पिक प्रयाससमेत नगरेकोले समस्या गहिरिँदै गएको छ।सामाजिक विज्ञान प्रतिष्ठानका सहनिर्देशक डा. जीवन बानियाँका अनुसार नेपाली कामदारका लागि परम्परागत श्रम गन्तव्यहरू—कतार, साउदी, मलेसिया—मा अवसर क्रमशः घट्दै गएका छन्। कतारमा विश्वकपपछि निर्माण क्षेत्रमा माग घटेको छ भने साउदीमा “साउदीआइजेसन” नीति अन्तर्गत आफ्नै नागरिकलाई रोजगारी प्राथमिकता दिइँदैछ।उनले भने, “नेपालले वैदेशिक रोजगारीमा मात्र निर्भर रहँदा जोखिम बढ्दैछ। दीर्घकालीन समाधान देशमै रोजगारी सिर्जना र उद्यमशीलता प्रवर्द्धन हो।”
अन्त्यमा:जेनजी आन्दोलनपछिको अस्थिरता, कमजोर कूटनीतिक पहल र श्रम गन्तव्य देशहरूको सुरक्षा चासोले अहिले हजारौं नेपाली कामदार वैदेशिक रोजगारीका अवसर गुमाउँदैछन्। विज्ञहरूको चेतावनी छ — तत्काल पहल नगरे दीर्घकालीन रूपमा नेपालले श्रम बजार गुमाउने जोखिम उच्चछ।
